DÜN ÇIKAN BİR KİTAP:
BU FOTOĞRAFTA BİR ‘HAİN’ VAR DİKKATLE BAKIN ANCAK GÖREMEYECEKSİNİZ
Bu fotoğraf bundan 79 yıl evvel, bu ay çekildi…
Tam tarihi ile 16 Ağustos 1944 günü…
Çekildiği yer Fransa’nın Chartres şehri…
Fotoğrafı çeken, Life mecmuası için çalışan Robert Capra isimli Amerikalı bir fotoğrafçı…
Şimdi fotoğrafta kucağında bir bebekle kalabalık içinde yürüyen başı kazınmış bayana dikkatle bakın.
O bayan bir “Hain…”
DÜN FRANSA’DA BU BAYANI ANLATAN BİR KİTAP ÇIKTI
Dün Fransa’da, işte bu bayanın öyküsünü anlatan bir kitap yayınlandı.
Kitabın ismi “Vous Ne Connaisez Rien de Moi..”
Türkçeye şöyle çevirebilirsiniz:
“Benim hakkımda hiçbir şey bilmiyorsunuz…”
Oysa çok şey biliyoruz.
Bütün Fransa biliyor.
O bir hain.
KAFASI KAZINMIŞ ALNINA GAMALI HAÇ ÇİZİLMİŞ
Fransız işgali sırasında Alman işgalcilerle iş birliği yapmış.
Almanlar savaşı kaybedince, Fransız direnişçileri tarafından yakalanmış ve işbirlikçi “Hain kadınlara” yapılan birinci şey yapılmış.
Kafasını kazıtıp, alnına kızgın demirle gamalı haç çizilmiş…
Sonra işte bu fotoğraftaki üzere sokakta yürütülerek, halkın önünde aşağılanmış, rezil edilmiş.
Adı Simone Tousseau…
Fotoğraf çekildiğinde 23 yaşında…
Öfkeli kalabalık bütün işgalin rövanşını, intikamını başı kazınmış bayandan alıyor.
Onunla birlikte kucağındaki çocuk ta bu recmden hissesini alıyor.
DÜNDEN İTİBAREN BU KEZ BAŞI KAZINMIŞ BAYAN KONUŞMAYA BAŞLADI
Evet, bu haininin kıssasını bütün Fransa biliyor…
Yetmişdokuz yıldan beri biliyor.
Öyleyse dün çıkan kitabın ismi niçin bu türlü:
“Benim hakkımda hiçbir şey bilmiyorsunuz…”
Çünkü bu sefer “Hain” konuşuyor.
Yazar Julie Heracles onun öyküsünü kendi ağzından anlatıyor.
Ve anlattığı kıssa, 79 yıldan beri bir hain hakkında bildiğimiz öyküden çok farklı..
Onun öyküsünü dinliyoruz:
EY RECM KALABALIĞI 79 YILDANBERİ BİLDİĞİNİ UNUT VE BENİ DİNLE
Savaştan evvel çocukluğunda, kendini daima aşağılayan bir sınıf arkadaşının tecavüzüne uğramış, gebe kalmış, çocuğu aldırmış.
Çocukluğunda en yeterli arkadaşı bir Yahudi…
İşgal sırasında Chartres halkı, kolunda sarı yıldız işaret taşıyan Musevileri ortalarına sokmazken, o iki arkadaşını Nazi eğilimlilerden saklamış.
Bu ortada bir direnişçinin hayatını kurtarmış.
Bunları yapabilmesinin nedeni okulda öğrendiği Almanca ile işgal kuvvetleri komutanın sekreteri olması.
Evet fotoğrafta gördüğünüz, başı kazınmış, öfkeli kalabalığın önüne atılıp, yerlerde sürüklenen bayanın gerisinde bu türlü bir kıssa var.
RESİME ÇOK DİKKATLE BAKTIM LAKİN O ‘HAİNİ’ GÖREMİYORUM
Ama dikkat…
Dün piyasaya çıkan kitap bir roman.
Alexandre Dumas “Tarih duvardaki bir çividir, ben romanlarımı onun üzerine asarım” diyor.
Yazar Juile Heracles de o denli yapmış. Fotoğrafta gördüğümüz bayanın kıssasını hayalinden yazmış.
Bize, bu fotoğrafa baktım, sizin gördüğünüzü ben de gördüm. Lakin benim gördüğüm bir hain değil, travmalı bir bayandı diyor.
Ya gerçek?
Aslında o gerçeği de biliyoruz.
14 YAŞINDA DEFTERİNE GAMALI HAÇ ÇİZİYORDU
Gerard Leray isimli bir tarihçi daha 1970’de fotoğraftaki Simone Tousseau’nun gerçek hayatını araştırmış, devrin şahitleriyle konuşmuş, evrakları incelemiş ve olayın aslını bir tarihçi olarak yazmıştı…
Kafası kazınmış bayanın gerisinde hiç te o denli ezilmişlikler, çocukluk travmaları falan yoktu.
Simone çok sağ fikirleri olan, keskin bir militandı.
Yahudi düşmanı bir antisemit ve antikomünistti.
Arkasında canavarlaşmış bir Nazi ideolojisi vardı.
Annesi Dreyfus tersi faşist bir katolikti.
Simone, daha 14 yaşındayken okul defterlerine gamalı haç çiziyordu.
Hem annesi hem o Hitler hayranıydı.
BBC DİNLEYEN 5 KOMŞUSUNDAN İKİSİ BİR DAHA MESKENİNE DÖNEMEDİ
İşgal sırasında Alman kumandanları konutlarına yemeğe davet ediyorlardı.
1941 yılında kentteki Alman kitapçısını işleten bir Alman askerinin sevgilisi olmuştu.
1943’de Alman askerleri komşularının konutunu basmış ve BBC dinleyen 5 komşularını alıp götürmüş.
Aralarından ikisi bir daha meskenlerine dönememişti.
Onları ihbar edenin, başı kazınmış bu bayan olduğundan kimsenin kuşkusu yoktu.
YAKALANDIĞI GÜN ÇIRILÇIPLAK SOYULUP HORTUMLA ISLATILDI MI
Sonra savaş bitti.
Almanlarla işbirliği yapan anne kız ve öteki işbirlikçiler direnişçilerce tutuklandı.
Aralarından üçü vurularak öldürüldü.
Simone ve annesinin başı kazınarak sokaklarda öfkeli kalabalığın önüne salındı.
O günle ilgili olarak da önünüzde iki versiyon var.
Romana nazaran sokağa salındıkları gün, çırılçıplak soyulup popoları hortumla ıslatılmıştı.
BUNLARI YAPANLAR DİRENİŞE SON DAKİKADA KATILANLARDI
Ancak o gün hakikaten olup bitenleri yazan tarihçiler ise farklı bir şey söylüyordu.
Onlara nazaran bayanların başlarını kazıyan, sokaklarda teşhir edip aşağılayan o öfkeli şahıslar, aslında direnişe, savaşın sonu belirli oluktan sonra son dakikada katılan insanlardı.
Oysa 16 Ağustos günü orada gerçek bir direnişçi kumandan vardı. Fransa İç Kuvvetler kumandanı Leon Altenburger, bu intikamcı kalabalığın önüne geçti ve bayanlara yapılan muameleyi durdurdu.
DÜN ÇIKAN ROMAN BİTTİKTEN SONRA NELER OLDU
Roman, 16 Ağustos günü sokakta gördüğümüz bu görünüm ile sona eriyor.
Hikayenin gerçeğine dönersek o devam ediyor.
Simone ve annesi o gün bebekleriyle konutlarına dönüyor.
İki üç gün sonra tutuklanıyorlar.
İdam cezası ile yargılanıyorlar.
Ancak avukatları davanın uzamasını sağlıyor ve sonunda öfkeli kalabalıkların intikam hisleri soğuyunca, 10 yıl boyunca “Milli utanç” cezası çekiyorlar.
Simone 1954’de evlendi.
Ancak yaşadığı utanç onu depresyon ve alkolikliğe sürükledi.
Kocası iki yıl sonra iki çocuğunu alıp onu terk etti.
Sokaklarda kazınmış başı, alnına kazınmış gamalı haç ile öfkeli kalabalıkların önüne salınan bayan doğduğu kent Chartres’a döndü.
1966 yılında öldü.
Henüz 44 yaşındaydı ve yalnız başınaydı…
Onunla birlikte birebir sokaklarda “Hainin bebeği” olarak dolaştırılan kızı hala hayatta…
İKİ SİMONE’DAN HANGİSİNİ GÖRDÜNÜZ BU FOTOĞRAFTA
Simone’dan geriye ne kaldı…
Bir gerçek ve bir hikaye…
Birinde imanlı bir Nazi hayranı…
Ötekinde çocukluğundan itibaren aşağılanmış kişiliğin yarattığı travmalı, yaralı bir “Hain…”
Tabi bir de o günün kan isteyen öfkeli kalabalıkları ve bu türlü bir zafer anında bile öfkelerine yenik düşmeyen daha tenha kalabalıklar, hatta tek tek beşerler.
SON ANDA TRENE BİNEN ACIMASIZ KONDÜKTÖRLER
Aradan 79 yıl geçti…
Bugün beşerler his olarak, başlarını kazıyarak o bayanları sokaklarda sürükleyen, öfkeli kalabalıkların yanında olamıyor.
Bugün bu fotoğrafa baktığımızda, ortadaki başı kazınmış bayandan çok öfkeli kalabalığı görüyor, hatta aşağılanan bayanlara acıyoruz.
O kalabalık içinde bu hain gözümüze daha temiz görünüyor.
DÜNÜN MAZLUMU BUGÜNÜN ZALİMİ HALİNE GELİNCE TARİH DE DEĞİŞİYOR
Bu fotoğrafa artık daha dikkatle bakın.
Her sureti daha kolay kolay teşhis edeceksiniz.
Dünün mazlumları, ’artık güç bizde’ deyip, bugünün zalimi haline dönüşünce, bu fotoğrafın anlattığı öykü de değişiyor.
Zulmün ve zalimin tarihi yine yazılıyor.
Geriye, hain dediğimiz o insanlara yapılan muameleye karşı çıkan gerçek direnişçiler, Leon Altenburger’ler kalıyor.
Ve “Vicdan tarihini” fotoğraftaki öfkeli kalabalıklar değil, zaferin en güçlü anında bile adalet hissini muhafazayı başaran beşerler yazıyor.
***
(*) NOT: Bu yazıda Le Monde’un ‘M Magazin’ isimli ekinin 19 Ağustos 2023 tarihli sayısındaki ‘La Tondue de Chartres, de l’Histoire a la Fiction’ başlıklı yazıdan yararlandım.
